آفرینش انسان در برترین صورت(تفسیر آیه 4و5 سوره تین)

بسم الله الرحمن الرحیم

خداوند،انسان را از هر نظر موزون و شایسته آفرید؛هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی و عقلی؛چراکه هرگونه استعدادی را در وجود او قرار داده و وی را برای پیمودن قوس صعودی بسیار عظیمی آماده ساخته است.(نمومه،ج27،ص144) از آیات قرآن به خوبی استفاده می شود که انسان به گونه ای آفریده شده که در پرتو علم و ایمان و تقوا و عمل صالح می تواند به سوی خداوند بلند مرتبه عروج کند و در جوار رحمت او به زندگی جاودانی دست پیدا کند که سراسر سعادت و خوشبختی است.در آیات 75و76 سوره طه می خوانیم:«و هر کس با ایمان نزد او آید و اعمال صالح انجام داده باشد،چنین کسانی درجات عالی دارند...باغ های جاویدان بهشت که نهرها از زیر درختان جاریست،در حالی که همیشه در آن خواهند ماند.این است پاداش کسی که خود را پاک کند.»(المیزان،ج20،ص365) اما اگر انسان با تمام این امتیازات از مسیر حق منحرف گردد،چنان سقوط می کند که به اسفل سافلین کشیده می شود.در برابر آن قوس صعودی تکامل انسان،قوس نزولی وحشتناکی دیده می شود؛چرا که انسان موجودی مملو از استعدادهای سرشار است که اگر در طریق صلاح از آنها استفاده کند،بر بالاترین قله افتخار قرار می گیرد و اگر این همه هوش و استعداد را در طریق فساد به کار اندازد،بزرگترین مفسده را می آفریند و طبیعی است که کارش به اسفل سافلین کشیده شود.(نمونه،ج27،ص144)

دو بعد متضاد انسان(تفسیر آیه 26و29 سوره حجر)

بسم الله الرحمن الرحیم 

از این آیات به خوبی استفاده می شود که انسان از دو بعد متضاد تشکیل یافته که یکی در بالاترین حد عظمت و بزرگی 

است و دیگری در پایین ترین حد ارزش. از طرفی،روح الهی در او دمیده شده و از طرفی،از گِل خشکیده و بدبویی (مانند لجن)تشکیل یافته است.تعبیر«روحی» (روح من)نشان دهنده روح بسیار ارزشمند و باعظمت انسان است که مقام او را حتی از فرشتگان بالاتر می برد؛مانند تعبیر ماه خدا که نشانه عظمت ماه مبارک رمضان است.(نمونه،ج11،ص78)

ناسپاسی انسان در برابر عنایات الهی(تفسیر آیه 21 سوره یونس)

بسم الله الرحمن الرحیم 

این آیه یک مطلب کلی و عمومی را بیان می فرماید و آن ناسپاسی بیشتر انسان ها در برابر عنایات الهی است. اگر خداوند رحمتی را_که انسان لیاقت آن را هم ندارد_پس از سختی ها مشکلات به او بچشاند،او به جای شکر و سپاس،در آیات الهی نیرنگ می کند.در آیات پیش،به نمونه بارزی از این مکر و نیرنگ اشاره شده و آن مکر مشرکان نسبت به آیات قرآن است؛آنها در برابر این نعمت گفتند:«قرآنی غیر از این بیاور یا آن را تبدیل کن.»(یونس_15)؛یا گفتند:«چرا معجزه ای از پروردگارش بر او نازل نمی شود؟»(یونس_20)و با این سخن این مطلب را رساندند که قرآن معجزه نیست و بدین ترتیب،نسبت یه آیات الهی مکر و نیرنگ به خرج دادند.(المیزان،ج10،ص33)آنان به هر نحوی در برابر آیات خدا و ظهور بلا و نعمت ها ،به توجیهات ناروا و راه های فرار می اندیشند.مثلا بلاها و مشکلات را نشانه غضب بت ها،و نعمت و آرامش را دلیل بر شفقت و محبت آنان می گرفتند یا همه را معلول مشتی تصادف بر می شمردند.مکر الهی ظاهرا اشاره به همان مجازات های خداست که بعضاً در نهایت پنهانی و بدون هیچ مقدمه ای و با سرعت هرچه تمام تر تحقق می پذیرد. حتی گاهی خدا مجرمان را با دست خودشان مجازات می کند.بدیهی است آن کس که از همه قادرتر است و بر دفع موانع و اسباب تواناتر،نقشه های او نیز سریع تر است. به تعبیر دیگر،هر زمان که اراده کند که کسی را مجازات کند،تحقق می یابد؛در حالی که دیگران چنین نیستند.(نمونه،ج8،ص257)

آدم و حوا؛پدر و مادر بشریت(تفسیر آیه 1 سوره نساء)

بسم الله الرحمن الرحیم

از این آیه و آیات دیگری از قرآن فهمیده می شود که بشر امروز همگی فرزندان یک پدر و مادرند.قرآن،پدر انسان ها را «آدم» معرفی کرده است؛ولی نام مادر انسان ها را مشخص نکرده؛اما در روایات،نام مادر انسان ها «حوا»است.تاریخ یهود،عمر نوع اخیر انسان را حدود هفت هزار سال می داند که بررسی و تامل نیز این مطلب را تاکید می کند؛اگر چه زیست شناسی،عمر انسان ها را بیش از این می داند و به یافته های خود_مانند فسیل ها و اسکلت هایی که از انسان ماقبل تاریخ پیدا کرده اند_استشهاد می کند.البته زیست شناسان دلیل قانع کننده ای ندارند که یافته های ایشان مربوط به اجداد انسان امروزی باشد؛بلکه شاید پیش از پدید آمدن بشر،انواع دیگری از انسان در زمین زندگی می کردند و سپس منقرض شده اند و نوع حاضر انسان آخرین نوع آن ها باشد.گر چه در قرآن به صراحت مطلبی در این باره نمی یابیم،از برخی آیات قرآن_مانند آیه 30 سوره بقره_این نکته دریافت می شود.البته در برخی از روایات به صراحت بیان شده است که پیش از دوره ما،انسان های دیگری می زیسته اند؛اما طبق ظاهر قرآن و در برخی روایات،نوع حاضر انسان ها در نهایت به یک مرد و زن به نام آدم و حوا می رسد.(المیزان،ج4،ص145)

تساوی زن و مرد از نظر قرآن(تفسیر آیه 195 سوره آل عمران)

بسم الله الرحمن الرحیم

از این آیه روشن می شود که گفته پاره ای از افراد بی اطلاع که گاهی اسلام را متهم می کنندکه دین مردهاست و نه زن ها،چه اندازه از حقیقت دور است.اگر در پاره ای از قوانین اسلام،به دلیل تفاوت های جسمی و عاطفی که میان زن و مرد وجود دارد،تفاوت هایی از نظر مسئولیت های اجتماعی دیده می شود،این به هیچ وجه به ارزش معنوی زن لطمه نمی زند و زن و مرد از این لحاظ با یکدیگر تفاوتی ندارند و درهای سعادت به طور یکسان به روی هر دو باز است.باید توجه کرد که این آیه و آیات مشابه،در عصری نازل شده است که بسیاری از ملت های دنیا در انسان بودن جنس زن تردید داشتند و زن را موجودی نفرین شده و سرچشمه گناه و انحراف می دانستند.یونانیان،زن را موجودی پلید و شیطانی می دانستند و رومی ها معتقد بودند که زن دارای روح انسانی نیست.(نمونه،ج3،ص256)